Του Δρ. Μιχάλη Μιχαηλίδη

Εισερχόμενος Πρόεδρος της Αθλητιατρικής Εταιρείας Κύπρου

Καθώς οι νευροεκφυλιστικές παθήσεις, όπως η Άνοια, το Αλτσχάιμερ και η νόσος του Πάρκινσον, αυξάνονται με τη γήρανση του πληθυσμού, η ενσωμάτωση της άσκησης στην καθημερινή ζωή μπορεί να συμβάλλει στη μείωση του κινδύνου εμφάνισής τους, να επιβραδύνει τη νοητική εξασθένηση και να βελτιώσει την κινητική λειτουργία που επηρεάζεται από αυτές τις ασθένειες.

Η γνωστική και νοητική εξασθένηση στην άνοια έχει συνδεθεί με την αθηροσκλήρωση των αιμοφόρων αγγείων του εγκεφάλου, καθώς και με παράγοντες μεταβολικού κινδύνου όπως η αυξημένη αρτηριακή πίεση, η υψηλή χοληστερόλη, ο διαβήτης, η παχυσαρκία και η καθιστική ζωή.

Πρόσφατες νευροαπεικονιστικές και ηλεκτροφυσιολογικές μελέτες έχουν αποδείξει ότι η άσκηση αναζωογονεί και βελτιώνει τη γνωστική λειτουργία, δρώντας άμεσα στους μοριακούς μηχανισμούς του εγκεφάλου, αντί να επιδρά έμμεσα λόγω της γενικότερης βελτίωσης της υγείας, όπως θεωρείτο στο παρελθόν.

Αυτό επιτυγχάνεται, μεταξύ άλλων, με την αύξηση του μεγέθους του Ιππόκαμπου, ενός δομικού οργάνου του εγκεφάλου, όπου λαμβάνει χώρα ο σχηματισμός της μνήμης και της μάθησης, η διαμόρφωση νέων αναμνήσεων και η αποθήκευσή τους.

Η άσκηση επιδρά θετικά στον ιππόκαμπο, ενισχύοντας την νευρογένεση, δηλαδή τη δημιουργία νέων νευρώνων, μέσω της αύξησης νευροτροφικού παράγοντα του εγκεφάλου (BDNF), ο οποίος προάγει την επιβίωση και την ανάπτυξη αυτών των νέων νευρικών κυττάρων. Αυτό συμβάλλει στη βελτίωση της μνήμης και των άλλων γνωστικών λειτουργιών.

Μην περιμένετε να βελτιώσετε τις γενικές γνωστικές λειτουργίες του εγκεφάλου σας παίζοντας ηλεκτρονικά παιχνίδια, ή λύνοντας σταυρόλεξα και sudoku. Ερευνητικά δεδομένα δείχνουν ότι αυτές οι δραστηριότητες περιορίζονται στην βελτίωση των γνωστικών ικανοτήτων που σχετίζονται με τα συγκεκριμένα παιχνίδια και όχι τις γενικές γνωστικές λειτουργίες του εγκεφάλου.

Αν και το διάβασμα, βελτιώνει την πνευματική και νοητική διέγερση του εγκεφάλου και μπορεί σε κάποιο βαθμό να ενισχύει την ανθεκτικότητα του, από την εκδήλωση πρόωρων νευροεκφυλιστικών παθήσεων, εν τούτοις δεν έχει την ίδια ευεργετική επίδραση στην φυσιολογία του εγκεφάλου, όπως αυτή που προκαλεί η άσκηση.

Η συστηματική αερόβια άσκηση, η οποία αυξάνει την εγκεφαλική ροή αίματος, προκαλεί όχι μόνο τη διάνοιξη υφιστάμενων εγκεφαλικών αγγείων, αλλά και την ανάπτυξη νέων (αγγειογένεση), ενισχύοντας έτσι συνολικά την εγκεφαλική υγεία καθώς και τις γνωστικές και νοητικές λειτουργίες του εγκεφάλου.

Καταληκτικά, πρέπει να κατανοήσουμε ότι «η δύναμη του μυαλού μας είναι η άσκηση και όχι η ξεκούραση». Ο εγκέφαλος μας μετράει κάθε βήμα που κάνουμε. Είναι καλύτερα να κινείστε τουλάχιστον τριάντα λεπτά την ημέρα αντί για πέντε, αλλά ακόμη και τα πέντε λεπτά θα έχουν το ρόλο τους, αν μπορούν να ανεβάσουν τον καρδιακό σας σφυγμό ή να αλλοιώσουν τον ρυθμό της αναπνοής σας.

Ένας περιστασιακός περίπατος θα προσφέρει αμέσως καλύτερη κυκλοφορία του αίματος προς τον εγκέφαλο, αλλά απαιτείται πιο συστηματική αερόβια άσκηση για να μπορεί ο εγκέφαλος να δημιουργήσει νέα αιμοφόρα αγγεία, νέα εγκεφαλικά νευρικά κύτταρα και πιο ισχυρές νευρικές διασυνδέσεις μεταξύ τους.

Αν η ανάγνωση των όσων διαβάσατε, σας κούρασαν λίγο ή χάλασαν κάπως την διάθεση σας, τότε ακολουθήστε την συμβουλή του Ιπποκράτη: «Αν έχεις κακή διάθεση, πήγαινε για περπάτημα, Αν εξακολουθείς να έχεις, τότε ξαναπήγαινε».